Plaats	Den Helder
Bron	Burgerlijke Standregister
Periode	1867-1867
Bevat	Overlijdensregister
Soort registratie	overlijdensakte
Aktenummer	140

Overledene	Ernst Stadermann
Datum overlijden	13-04-1867

Heden den vijftienden der maand April Achttienhonderd Zeven en Zestig, zijn voor ons ondergeteekende, Ambtenaar van den burgelijken stand der gemeente Helder, verschenen Heinrich Adelbert Stadermann van beroep Boekbinder oud drie en twintig jaren, wonende in deze gemeente, zoon van de na te noemen overledene, en Klaas Qreutz (?) van beroep kleermaker, oud zevenentwintig jaren, wonende in deze gemeente bekende van de overledene, welke ons hebben verklaard, dat op den dertienden dezes des namiddags, ten half vijf ure, in het huis staande in wWijk C nummer 150 in den ouderdom van negenenzestig jaren is overleden Ernst Stadermann van beroep translateur geboren in Duitschland en wonende in deze gemeente, echtgenoot van Margaretha Catharina Barth, zonder beroep wonende alhier, zijnde de verdere relatien van de overledene bij de aangevers onbekend. En hebben wij hiervan opgemaakt deze akte, welke na voorlezing door ons en de aangever is geteekend, de doorhaling van een woord goedgekeurd. Getekend H.A. Stadermann, A.G. Qreutz (?), De ambtenaar voornoemd (?).

Bron: http://www.regionaalarchiefalkmaar.nl/collecties/genealogie/aktes/weergave/akte/layout/default/id/bd1680a3-22a7-4016-8678-dc1427d53983

Heden den negentienden der maand February Achttienhonderd negen en zestig zijn voor ons onndergeteekende, Ambtenaar van den burgerlijken stand der gemeente Helder, verschenen Heinrich Adelbert Stadermann van beroep Boekbinder oud vijfentwintig jaren, wonende in deze gemeente, zoon van de na te noemen overledene, en Diederik Johannes Mos van beroep Winkelier oud vijfentwintig jaren wonende mede alhier, bekende van de overledene, welke ons hebben verklaard, dat op den dag van heden des morgens te half vier ure, in het huis stande in wijk C nummer 150 in den ouderdom van acht en zestig jaren is overleden Catharina Barth van beroep zonder geboren te Hil[d]burghausen en wonende in deze gemeente, weduwe van Ernst Stadermann, dochter van Carel Barth, overleden, zijnde de naam der moeder van de overledene, bij de aangevers onbekend. En hebben wij hiervan opgemaakt deze akte, welke na voorlezing door ons ende aangevers is geteekend. Getekend: H.A. Staderman, D.J. Mos. De ambtenaar voornoemd ?.

Bevolkingsregister Den Helder 1860-1880, Gezinsbladen, letter S, folio 1-207, inventarisnummer 2, inschrijving S196 (Regionaal Archief Alkmaar)

Gezin:

Stadermann, Johann Ernst Christian, m. Hoofd van het gezin, geb. 19 augustus 1795, Duitschland, translateur en Boekbinder, C nr. 150

Stadermann, geb. Barth, Catharina Margaretha, geb. 31 juli 1800 te Hil[d]burghausen (Duitschland)

kinderen:

1. Stadermann, Frederika Klara, geb. 17 oktober (november ?) 1836 te Erfurt (Duitschland)

2. Stadermann, Georg Friedrich Hermann, geb. 17 april 1842 te Erfurt (Duitschland)

3. Stadermann, Heinrich Adelbert, geb. 9 maart 1843 te Erfurt (Duitschland)

De familie Stadermann komt oorspronkelijk uit Ohrdruf (zie kaartje) en was werkzaam in de boekenbranche als uitgever, graveur of boekbinder. Ohrdruf is vanouds een belangrijke legerplaats, helaas in de Tweede Wereldoorlog een subkamp van Buchenwald met alle verschrikkingen van dien.

Zie: http://www.scrapbookpages.com/Ohrdruf/index.html. Schokkende beelden.

Zijn vrouw Catharina Barth kwam eveneens uit een boekenfamilie uit het naburige Hildburghausen (zie kaartje), waartoe ook de bekende graveur Carl Barth (1787-1853) behoorde, waarschijnlijk een oom van haar. Carl Barth's vader was goudsmit en graveur. Ernst Stadermann en Catharina Barth kregen drie kinderen: Catharina Frederika Clara (1836- na 1883), Georg Frierich Hermann Stadermann (1842-1867) en Heinrich Adalbert (1843-1906).  In 1843 week Ernst Staderman uit naar Nederland, waar hij zich als boekbinder en boekrestaurateur vestigde. Vervolgens vond hij vanwege zijn talenkennis werk als vertaler op 's Rijks Werf (Marine) te Willemsoord (Den Helder). Daarop liet hij zijn vrouw en kinderen naar Nederland overkomen. Hij sloot er vriendschap met scheepstimmerman en later werfbaas Cornelis over de Linden, die niet alleen zijn collega, maar ook zijn buurman was.

Een oud collega vertelt: ''Ernest Stadermann, die in 1843 als voorstrijder van een koppel vrijheidslievende Saksen zich verzette tegen de regering met woord en geschrift en wapenen, was boekbinder en boekrestaurateur van beroep. Hij moest de wijk nemen en kwam op een schoen en een slof, in Den Helder aan. Hij kreeg werk bij de marine en hij kon het goed vinden met Cornelis Over de Linden,zij werden vrienden en dan praten zonder eind. Nu zou dit niet zoveel betekenen, maar de boekbinder had niet weinig pijlen op zijn koker. Hij las de bijbel in de grondtalen en was in Den Helder tolk voor Europese talen. Hij had een grote hekel aan de kerken, priesters en de grote lieden. En er trilde in 1848 in Europa een revolutiekoorts door de leden. Een wervelwind van vrijheid waaide uit de boeken en uit de wereld de vrienden tegemoet.''

Later verhaalt de Heer Berk* nog van Ernest Stadermann: 'Deze vriend en buurman van Cornelis over de Linden was een zonderling en een merkwaardig man. Saks van geboorte, boekbinder van beroep; doch zulk een boekbinder dat Duitsche couranten van zijn tijd hem prezen. Hij had, volgens Duitsch gebruik, half Europa op zijn ambacht afgereisd, woonde te Erfurt en ook eenigen tijd te Bildburghausen (= Hildburghausen). In 1843 was hij het hoofd van een troep vrijheidlievende Saksers, die zich tegen het landsvaderlijk bestuur verzetten. Eerst met mond en pen, later met de wapens. Hij moest vluchten en kwam op een stroowisch in den Helder aandrijven. Door medelijdende buren ondersteund, vestigde hij zich als boekbinder, en had reeds in 't volgend jaar, door zijn prachtig werk, zijn bestaan zoodanig verzekerd, dat hij zijn vrouw en kinders liet overkomen. In 1845 werkte hij voor de Marine, en kwam zoo in aanraking met Cornelis over de Linden. Zij werden vrienden en bleven dat tot Ernest Stadermann's dood, in 1867, toe. Meest waren zij bij elkander in de jaren 1856, 57 en 58. Stadermann stond dan te werken en Cornelis over de Linden bij hem te praten. Ook zaten ze wel bij Stadermann aan huis in een kamer alleen. Dit zou zoveel niet beteekenen - maar Ernest Stadermann was hier beedigd translateur voor de Europesche talen; kende ook Latijn en Grieksch (hij las 't Nieuwe Testament in 't Grieks) ook was hij niet onbedreven in 't Hebreeuwsch, en niet onbekend als plantkundige. Iedereen gevoelt wat een man als Cornelis over de Linden aan een vriend als Ernest Stadermann moest hebben. Van hoeveel nut kon Stadermann zijn vriend Cornelis over de Linden op taal-, aardrijks- en geschiedkundig gebied, in 't verschaffen van papier etc. niet zijn !!!' Bron: Dhr. Berk in J. Beckering Vinckers, Wie heeft het Oera Linda Boek geschreven, Kampen 1877.

*L. van Berk, opzigter bij de magazijnen aan 's Rijks Werf te Willemsoord. Hij ondertekende een verklaring van L.F. over de Linden, dat het Oera Linda Boek in het bezit was van zijn vader Cornelis over de Linden. Zie brieven:

In 1845 vergezelde Ernest Staderman zijn vriend Cornelis over de Linden en de heer Munnik op een tochtje naar Enkhuizen. Munnik was een aangetrouwd familielid. Vermoedelijk is Ernest Staderman toen mee gevraagd, omdat hij als boekbinder en boekrestaurateur verstand had van oude boeken. Ernest Staderman wordt er later van verdacht op de een of andere manier betrokken te zijn geweest bij de mystificatie van het Oera Linda Boek. Zie literatuur.

Brief van W. C. J. Jansen van 21 Maart 1916 aan de Redactie van het Algemeen Handelsblad d.d. 21 maart 1916.

W.C.J. Jansen denkt aan E. Stadermann als betrokkene bij de totstandkoming van het Oera Linda Boek. De brief wordt op 25 maart 1916 gepubliceerd met een naschrift van de redactie.

Amsterdam 21 Maart 1916. Mijne Heren ! Nu telkens het Oera Linda boek in de Bladen ter sprake komt en men 't over den schrijver van dat wonderlijke boek niet eens is en allerhande gissingen worden gemaakt, geloof ik niet langer te mogen zwijgen. Van mijnen Oom, den heer Gerrit Jansen*, vroeger aan den Helder woonachtig die zich zeer voor 't Oera Linda boek interesseerde, heb ik voor diens dood vernomen dat de heer C. Over de Linden, scheepstimmermansbaas aan den helder, nimmer de schrijver van dat boek is geweest, maar de heer E. Stadermann, boekbinder en tolk aan den Helder. Deze persoon was hoogst ontwikkeld en zeer begaafd, had dezelfde ideeen als in 't bewuste boek zijn weergegeven. Deze Stadermann las en sprak behalve de Europeesche talen ook latijn, Grieksch en hebreeuwsch. De naam Oera Linda boek had even goed 'Stadermannabok' kunnen zijn en zou aan den inhoud niets veranderd hebben. De heer S. die om redenen van verzet tegen de Saksische regeering uit zijn land vluchtte, wilde zeker zijn eigen naam verzwijgen en is met den heer Over de Linden overeen gekomen, diens naam en voorouders voor zijn boek te bezigen. Hoogachtend, W.C.J. Jansen

* Gerrit Jansen, bij leven onderwijzer te Den Helder, was corrector van C.O.'s (nagelaten) geschriften.

Opmerkelijk is, dat Cornelis over de Linden onmiddellijk na het overlijden van Staderman (13 april 1867) met het bezit van het Oera Linda Boek en de Worp van Thabor naar buiten is getreden. Naar eigen zeggen zou hij het boek immers al 18 jaar in bezit hebben gehad, als erf- en familiestuk gekregen van zijn tante Aafje. Cornelis over de Linden heeft plotseling veel haast. In eerste instantie bespreekt hij de zaak tijdens een bezoek met het bevriende echtpaar de Harlingse huis- en rijtuigenschilder Hermanus Siderius (tot 1884 in Harlingen gevestigd), die hem verwijst naar het Harlingse schoolhoofd Frederik J. Jansen. Deze neemt in juni 1867 contact op met Eelco Verwijs, die hij kent als onderwijsinspecteur. Hij stuurt hem een afschrift. Verwijs reageert niet, waarop Cornelis over de Linden hem op 7 oktober 1867 zelf aanschrijft. Het duurt dan nog tot 21 november van dat jaar tot Verwijs Cornelis over de Linden in Den Helder bezoekt.

Kinderen:

1.1. Catharina Frederika Klara  (ook: Catharina Frederike Clara), geb. 17 oktober (november ?) 1836 te Erfurt (Pruissen). Zij was koopvrouw. Hersteld Luthers. Ze trouwde op 16 februari 1863 (of 19 februari 1863) te Den Helder met:  (1). Simon Johannesz. (Jansz.) van Riel (geb. 16 april 1835 om 23.00 uur te Den Helder – overl. 14 mei 1879 te Amsterdam, 44 jaar). Hij was zeeman. Hij was een zoon van Johannes (Jan) van Riel en Johanna (Jannetje) van den Berg. Aangegeven door Jan van Riel, vader, van beroep timmerman, oud 30 jaren, wonende aan den Helder. In tegenwoordigheid van Pieter van Rijn, van beroep timmerman, oud 33 jaren, wonende aan den Helder en Gerrit Buisman, van beroep scheepstimmerman, oud 33 jaren, wonende aan den Helder. Ze kregen drie dochters:

1.1.1. Catharina (c. 1863). Catharina trouwde op 22 december 1886 te Den Helder met Jan Frederik Smit, geb. c. 1862 te Den Helder, zoon van Leendert Smit en Aaltje Katz. Hij was koetsier.

1.1.2. Johanna (geb. 1868, overleden 10 mei 1893, 25-jaar oud) 

en

1.1.3. Augusta (geb. c. 1870 te Den Helder) trouwde op 3 juli 1895 met zijn broer Cornelis Smit, geb. c. 1870 te Den Helder. Ook hij was koetsier.

(2). Na diens overlijden hertrouwde ze op 46-jarige leeftijd op 11 oktober 1883  te Den Helder met zijn jongere broer Gerardus Johannesz. (Jansz.) van Riel (geb. 1838). (44 jaar), van beroep zeeman.